Μύθος οι "ξένοι επενδυτές"

Σχεδόν μια δεκαετία από τότε που οι ξένοι επενδυτές είχαν πάλι την πρωτοκαθεδρία στο Χρηματιστήριο της Αθήνας κι ανεβοκατέβαζαν σαν... ασανσέρ τις ελληνικές μετοχές, η συζήτηση φουντώνει και πάλι για την πραγματική ταυτότητα των μεγάλων πρωταγωνιστών του Χ.Α. με αφορμή τις σημαντικές εισροές κεφαλαίων από το εξωτερικό.


Τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ που γράφει το κοντέρ των καθαρών εισροών προς ελληνικές μετοχές από διεθνή επενδυτικά κέντρα την τελευταία διετία είναι ένα πολύ μεγάλο νούμερο για να μπορεί να αγνοηθεί. Ειδικά όταν στα «πέτρινα χρόνια» της κρίσης (2007-2012) οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές είχαν ρευστοποιήσει από το Χρηματιστήριο πάνω από 8,3 δις. ευρώ, μέρος των οποίων επιστρέφει πάλι.

Σε μια χώρα όπου οι ξένες πολυεθνικές ακόμη αποεπενδύουν και η πραγματική οικονομία βρίσκεται στο καναβάτσο, το να μπαίνουν 150 εκατ. ευρώ κάθε μήνα σταθερά τους τελευταίους 25 μήνες από διεθνή χαρτοφυλάκια μεταξύ των οποίων πολλά ηχηρά ξένα funds όπως η Fairfax, η Capital, η Texas Pacific, η York Capital, η Fidelity, το Silchester International, το Paulson Fund, η Baupost, η Lansdowne Partners, η Blackrock International.κ.α είναι θετικό γεγονός, και αποτελεί απόδειξη πως εκεί που άλλοι βλέπουν καταστροφή, το έξυπνο χρήμα βλέπει ευκαιρίες και σπεύδει να τοποθετηθεί.

Στην μικρή ελληνική αγορά, όμως, από το παρελθόν γνωρίζαμε πως δεν ήταν όλοι οι ξένοι.... «ξένοι», αλλά ανάμεσα τους υπήρχαν πάντα πολλοί Έλληνες επενδυτές με αλλοδαπό διαβατήριο. 

Η «προβιά» του ξένου επενδυτή έγινε της μόδας ειδικά μετά την εποχή της φούσκας του ’99 όταν τεράστια κεφάλαια που αποκτήθηκαν από την άνοδο του χρηματιστηρίου μετακινήθηκαν στο εξωτερικό από επιχειρηματίες και εύπορους ιδιώτες, αλλά και αργότερα το 2005-2007 όταν για φορολογικούς και θεσμικούς λόγους άρχισαν να ξεφυτρώνουν κυρίως στο Λουξεμβούργο, το Λονδίνο και αλλού, ελληνικές εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων και επενδυτικής τραπεζικής ως θυγατρικές των μεγάλων ελληνικών τραπεζών όπως λ.χ η NBG Asset Management Luxemburg και η NBG SICAV, η Piraeus Asset Management Mutual Funds και η PiraeusInvest Luxembourg, η Eurobank Private Bank Luxemburg και η Eurobank Fund Management Company (Luxembourg) S.A. κ.ά.

Στην πραγματικότητα οι εταιρείες αυτές οι οποίες διακινούν σημαντικά ποσά κυρίως Ελλήνων κεφαλαιούχων από και προς την Ελλάδα, καταγράφονται ως «ξένοι επενδυτές» καθώς λαμβάνεται υπόψη η φορολογική τους κατοικία και όχι η πραγματική πηγή των επενδυτικών κεφαλαίων.

Πιθανόν ένα πολύ μεγάλο μέρος των θέσεων που ρευστοποιούν οι Έλληνες επενδυτές τα τελευταία χρόνια από την αγορά της Αθήνας (-3,2 δις. ευρώ οι καθαρές εισροές από ιδιώτες, τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, αμοιβαία κεφάλαια κ.α), να κατευθύνεται στο εξωτερικό και να επιστρέφει στο ΧΑ μέσω ξένων εταιρειών, έχοντας «βαφτιστεί» ως ξένη επένδυση.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως το Λουξεμβούργο αποτελούσε παραδοσιακά έναν από τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές στο ελληνικό χρηματιστήριο. Σήμερα τα υπό διαχείριση κεφάλαια που είναι επενδεδυμένα στο ΧΑ μέσω του Μεγάλου Δουκάτου, ξεπερνούν τα 2,85 δις. ευρώ και κατατάσσουν τη χώρα του Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ ως τον δεύτερο μεγαλύτερο χρηματιστηριακό «παίκτη» στην Ελλάδα μετά τις ΗΠΑ (6,8 δις. ευρώ), χωρίς αυτό να σημαίνει πάντως πως η πλειονότητα των κεφαλαίων αυτών ανήκει μόνο σε ελληνικών συμφερόντων funds.

Οι χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς για τις επιχειρήσεις και τις εταιρείες επενδύσεων έχουν γενικώς ιδιαίτερα αυξημένη παρουσία στο ελληνικό χρηματιστήριο. Αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό είτε διότι εκεί έχουν τις φορολογικές του έδρες εφοπλιστικές εταιρείες ελληνικών συμφερόντων, είτε κινούνται μέσω offshore μεγαλομέτοχοι εισηγμένων επιχειρήσεων, είτε εύποροι ιδιώτες επενδυτές που έχουν μεταφέρει μέρος των περιουσιακών τους στοιχείων σε φορολογικούς παραδείσους. Για παράδειγμα η Κύπρος είναι ο τρίτος μεγαλύτερος «ξένος» επενδυτής στο ΧΑ με συνολική αξία χαρτοφυλακίων 2,664 δις. ευρώ ενώ ακολουθείται από το Ηνωμένο Βασίλειο όπου η αξία των χαρτοφυλακίων με ελληνικές μετοχές ξεπερνά τα 2,3 δις. ευρώ. Αντίστοιχα στα Νησιά Καϋμάν 206 χρηματιστηριακοί κωδικοί ελέγχουν χαρτοφυλάκια αξίας 872 εκατ. ευρώ, στις Παρθένες Νήσους Αγγλίας εδρεύουν επενδυτές με ελληνικές μετοχές αξίας 350 εκατ. ευρώ, στη Λιβερία, στο Λιχτενστάϊν, στα Νησιά Βερμούδες και στα Μπαρμπάντος υπάρχουν επίσης χαρτοφυλάκια αξίας που αποτιμώνται από 105 έως 150 εκατ. ευρώ.

«Ξένοι επενδυτές» θεωρούνται επίσης και τα νομικά πρόσωπα που είναι βασικοί μέτοχοι ελληνικών εισηγμένων εταιρειών ή επενδυτικές τράπεζες που διαχειρίζονται κεφάλαια εύπορων Ελλήνων. Στην Ελβετία λ.χ όπου οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες όπως η UBS και η Credit Suisse έχουν ειδικά τμήματα για Έλληνες πελάτες ενώ εκεί έχει μεταφερθεί και η έδρα της Coca Cola, περίπου 190 κωδικοί ελέγχουν περίπου 670 εκατ. ευρώ ελληνικών μετοχών. Στο Βέλγιο όπου εδρεύει πλέον φορολογικά η Βιοχάλκο, τα χαρτοφυλάκια των ξένων επενδυτών στο ΧΑ αποτιμώνται σε 256 εκατ. ευρώ.

Είναι πάντως πρακτικά αδύνατον, λόγω της παγκόσμιας ταυτότητας των κεφαλαίων που κινούνται από και προς το ελληνικό χρηματιστήριο, να εκτιμήσει κανείς ποιο είναι το πραγματικό μέγεθος των ξένων επενδυτών οι οποίοι σήμερα εμφανίζονται να έχουν υπό τον έλεγχό τους περισσότερα από 25 δις. ευρώ αξίας ελληνικών μετοχών, έναντι περίπου 12 δις. ευρώ πριν από δυόμισι χρόνια.

Χρηματιστηριακοί παράγοντες, επισημαίνουν, ωστόσο, πως η παρουσία ξένων κεφαλαίων είναι αδιαμφισβήτητη στο Χ.Α. έστω κι αν δεν είναι πράγματι τόσο εκτεταμένη όσο εμφανίζεται από τους ακατέργαστους αριθμούς των στατιστικών στοιχείων.

Αυτό, όμως, δεν αλλάζει την (χρηματιστηριακή) ουσία, που είναι τελικά η δυνατότητα της αγοράς να προσελκύει νέα κεφάλαια που τη βοηθούν να ανακάμψει έπειτα από μια περίοδο ολοκληρωτικής καταστροφής και απαξίωσης που διήρκεσε πάνω από έξι χρόνια.

Η αξία των ξένων χαρτοφυλακίων στο Χ.Α.

Πηγή στοιχείων: ΕΧΑΕ